Neprijatelj (1965)

Bata Živojinović glumi Slobodana Antića, marljivog radnika u državnoj štampariji, koji nije izgubio svoj revolucionarni idealizam. Upravo zbog svojih ideala, naći će se u šizofrenoj situaciji: kako bi se približio devojci koja ga privlači (Snežana Lukić), mora se zbližiti i s njezinim ocem, direktorom štamparije. Ovakva situacija u njemu stvara teški unutrašnji sukob, pa mu se počinju javljati glasovi, a zatim i lik dvojnika.

***

U svom prvom dugometražnom filmu Neprijatelj Pavlović adaptira pripovetku Dvojnik Dostojevskog. Psihologizaciju junaka Pavlović preuzima od Dostojevskog, ali je prilagođava svojim tematskim preokupacijama. Šizofreno raspolućeni i izgrađen po modelu revolucionara - idealiste. Za ovakvu adaptaciju Pavlović je imao i spoljašnje podsticaje - prvobitno napisani scenario prihvatio je Viba film iz Ljubljane pod uslovom da mu treba dati "društveno opravdanje" i prilagoditi ga aktuelnom trenutku. Promena naslova upućuje i na drugačije značenjske aspekte koje film ima. Akcenat nije na realističnom prikazivanju psihologizacije kao kod Dostojevskog. Psihološka dvostrukost Pavlovićevog junaka Slobodana Antića postaje instrument u simboličkom predstavljanju podvojenog društva u kojem se ispod naizgled čvrstog identiteta pravog revolucionara krije, istovremeno, i njen antipod - neprijatelj.